به گزارش کمیته روابط عمومی Ùˆ اطلاع‌رسانی انجمن کتابداری Ùˆ اطلاع‌رسانی استان قم دومین Ú¯Ù¾ Ùˆ گفت مجازی انجمن با عنوان “تجارب ارائه خدمات کتابخانه‌ای در ایام کرونا” با حضور کتابداران Ùˆ کارشناسان کتابخانه‌های استان قم دوشنبه ۱۲ خرداد ماه ۹۹ ساعت ۲۲ از طریق صفحه اینستاگرام انجمن قم به صورت لایو برگزار گردید. دبیر این نشست دکتر عیسی زارعی (نائب رئیس انجمن کتابداری Ùˆ اطلاع‌رسانی استان قم) بود. در این Ú¯Ù¾ Ùˆ گفت مجازی نمایندگان کتابخانه‌های آیت‌الله بروجردی(ره)ØŒ کتابخانه تاریخ اسلام Ùˆ ایران، کتابخانه عمومی آیت‌الله خامنه‌ای، Ùˆ کتابخانه کوثر دانشگاه قم (واحد خواهران) به بیان دیدگاه‌ها Ùˆ تجارت ارائه خدمات خود در ایام کرونا پرداختند.

در ابتدای این نشست دکتر عیسی زارعی برگزاری چنین جلساتی را باعث آشکارسازی دو مساله دانست: یکی اینکه علی‌رغم همه موانع و فوریت و گستردگی بحران پیش آمده، برخی از کتابداران و کتابخانه‌ها توانستند روزنه‌های امیدی به سوی مخاطبان بگشایند و گام‌هایی هرچند اندک، اما مؤثر در جهت ارتقای خدمات‌دهی بردارند، از سوی دیگر می‌تواند نشانگر این باشد که چقدر با وضعیت ایده‌آل و آنچه که باید باشد، فاصله داریم و این امر مسئولیت ما را سنگین‌تر می‌کند. بنابراین گفتگو در این خصوص و دریافت گزارش فعالیت‌های کتابخانه‌ها و تجمیع و دسته‌بندی محتوا‌ی‌‌ آنها می‌تواند در تدوین راهبردها و دستورالعمل‌ها برای موقعیت‌های آتی به تصمیم‌گیران کتابخانه‌ها کمک شایانی بنماید.

به عنوان اولین مهمان سرکار خانم حاج باقریان از کتابداران کتابخانه بزرگ حضرت آیت‌الله بروجردی(ره) به بیان تجربیات خود در زمینه ارائه خدمات در ایام کرونا پرداختند. خانم حاج باقریان به عنوان اولین اقدام در مواجهه با این بحران در کتابخانه آیت‌الله بروجردی(ره) به تغییر وضعیت دسترسی آزاد به منابع دیجیتال اشاره کردند (برداشتن تمام محدودیت‌ها). ÙˆÛŒ این کتابخانه را دوجهی (Hybrid) دانست Ú©Ù‡ بالغ بر ۲۰۰ هزار شیء دیجیتالی دارد. این کتابدار کتابخانه به مراجعه حدود ۱۵۰ هزار نفر از ۱۰ اسفند ماه سال ۹۸ تا اول خرداد ۹۹ اشاره کردند Ú©Ù‡ رشد بسیار زیادی داشت. دومین اقدام استفاده از فضای مجازی برای برگزای کارگاه‌ها Ùˆ دورهمی کتابداران استان قم بود. دورهمی کتابداران استان قم تا قبل از این با تدریس دکتر سیدمهدی طاهری به صورت حضوری هر پنج‌شنبه برگزار می‌گردید. سومین اقدام، راه‌اندازی میز مرجع مجازی  در این کتابخانه بود Ú©Ù‡ در آن سرویس، پرسش Ùˆ پاسخ Ùˆ مشاوره پژوهشی به اعضا صورت می‌گرفت.

وی تعطیلی ناخواسته و عدم حضور اعضا را در عین تهدید، فرصتی جهت تمرکز بر مباحث مجموعه‌سازی و سازماندهی اشیاء دیجیتالی دانست. وی به اهدای دو مجموعه بزرگ منابع در این ایام به کتابخانه اشاره کردند که در این مدت تمام فهرست‌های نسخ خطی و چاپ سنگی تکمیل گردید. در بخش مجموعه‌سازی توانستیم تازه‌های نشر و کتاب‌های درخواستی را با دقت و زمان بیشتری بررسی کنیم. همچنین در بخش مخزن نیز در این مدت رفخوانی و وجین مناسبی صورت گرفت.

در بخش دیگر، جناب آقای اباذری از مسئولین کتابخانه تاریخ اسلام Ùˆ ایران وابسته به بیت حضرت آیت‌الله سیستانی به بیان ارائه تجربیات خود در این بحران اشاره کردند. ÙˆÛŒ به آمادگی اولیه نسبت به ارائه خدمات در بستر فضای مجازی در این کتابخانه اشاره کردند. این مسئول کتابخانه به تاکید جناب آقای جعفریان به عنوان ریاست این کتابخانه، بر دیجیتال‌سازی منابع اشاره داشتند. در اسفندماه سال ۹۸ØŒ تعداد ۳۴۳۰ رکورد دیجیتال در وب‌سایت کتابخانه به نشانی historylib.com فهرستنویسی Ùˆ سازماندهی شد Ùˆ در این کتابخانه دیجیتال تعداد ۳۷ هزار فایل دیجیتالی موجود است. ÙˆÛŒ از افزایش سه برابری مراجعه به وب‌سایت Ùˆ کتابخانه دیجیتال در ایام کرونا خبر داد. آقای اباذری به فعالیت در فضای مجازی Ùˆ شبکه‌های اجتماعی Ùˆ تعامل با کاربران Ùˆ به ارسال بیش از ۴۰۰ فایل کتاب به محققین از اقصی نقاط جهان Ùˆ کشور اشاره کردند.

وی حجیم بودن اکثر فایل‌های کتب گویا و فراهم نبودن زیرساخت مناسب جهت ارسال به محققین در این ایام را از مشکلات پیش روی خود و کتابخانه دانست. مشکل دیگر مباحث حقوقی مربوط به کتب گویا بود که از عدم حل آن در کشور ابراز نگرانی کرد.

مهمان سوم این نشست، سرکار خانم نفری مسئول کتابخانه عمومی آیت‌الله خامنه‌ای قم بودند. خانم نفری صحبت‌های خود را با مشکل بودن کار در کتابخانه‌های عمومی نسبت به کتابخانه‌های تخصصی به علت گستردگی مخاطب شروع کردند. ÙˆÛŒ به اجرای انواع پویش‌های مجازی Ú©Ù‡ بر کودکان Ùˆ نوجوانان متمرکز بود اشاره کرد. پویش‌های هر کتابدار یک کتابخوان (سطح ملی)ØŒ هر خانه یک کتابخانه، ما کرونا را شکست می‌دهیم Ùˆ … از نمونه‌های این پویش‌ها بودند. هدف از این پویش‌ها ارتباط اعضا مخصوصاً نوجوانان Ùˆ کودکان با کتابخانه بود. در این پویش‌ها مسابقه نقاشی، دلنوشته، معرفی کتاب، Ùˆ … مورد توجه بود.

ÙˆÛŒ همچنین به پویش مهدوی خاص استان قم Ùˆ پویش ماه مبارک رمضان نیز اشاره کرد. این مسئول کتابخانه به فعالیت کتابداران کتابخانه در فضای مجازی Ùˆ جذب اعضا با انواع برنامه‌ها از قبیل مثنوی خوانی، قصه گویی، نشست کتابخوان مجازی، آموزش کاردستی، صندوق داستان Ùˆ …. اشاره کرد. نفری ارتباط با مدارس Ùˆ حضور در برخی کلاس‌های برنامه شاد را توسط کتابدارن کتابخانه حرکتی سودمند جهت جذب دانش‌آموزان دانست. ÙˆÛŒ مهمترین فعالیت کنونی کتابداران در فضای مجازی را مسابقه جشنواری رضوی دانست. ÙˆÛŒ بستر اینستاگرام را بستری بسیار مهم Ùˆ تاثیرگذار جهت فعالیت Ùˆ ترویج فعالیت‌های کتابخوانی برای کتابخانه خود دانست. ÙˆÛŒ همچنین به فعالیت بخش نابینایان کتابخانه آیت‌الله خامنه‌ای جهت شرکت اعضای نابینا در تامین منابع جشنواره رضوی به صورت گویا اشاره کرد. ÙˆÛŒ تعداد منابع گویای این کتابخانه را بالغ بر ۷۲۰۰ عنوان دانست Ú©Ù‡ به علت منع قانونی عدم حضور کتابدار در کتابخانه، امکان ارائه این منابع به مراجعان وجود نداشت. نفری همچنین به ارتباط با مراکز حمایتی Ùˆ کانون‌های اصلاح Ùˆ تربیت Ùˆ زندان‌ها جهت ارسال منابع اشاره کرد Ú©Ù‡ بازخوردهای بسیار مثبتی از سوی افراد در این مراکز باعث دلگرمی بود.

مهمان آخر این نشست، سرکار خانم خوش‌نژاد از همکاران کتابخانه کوثر دانشگاه قم بود. وی به گزارش مختصری از اهم فعالیت‌های صورت گرفته در این ایام با توجه به تعطیلی دانشگاه و عدم حضور دانشجو و اساتید اشاره داشتند. وی نهادینه‌شدن استفاده از فناوری جهت ارائه خدمات در کتابخانه‌ها را بسیار سودمند قلمداد کرد و از افزایش دوبرابری تعداد اعضا در کانال‌های کتابخانه خبر داد. خانم خوش‌نژاد محتوای این کانال‌ را بیشتر معرفی کتاب، پایگاه‌های اطلاعاتی و تازه‌های کتاب معرفی کرد. وی همچنین به ابتکاری که با استقبال دانشجویان و اساتید روبرو شد، مبنی بر ارائه داستانهای آموزنده از کتاب‌های اصیل فارسی نظیر شاهنامه و بارگزاری در کانال خبر دادند. وی از خدمت ارسال کتب درخواستی دانشجویان و اساتید با پست (خارج استان) و پیک (داخل استان) خبر دادند که مورد استقبال قرار گرفت. وی همچنین به ارسال نسخه PDF منابع برای اعضا و اساتید با پست الکترونیکی اشاره کردند. سرکار خانم خوش‌نژاد از برنامه کتابخانه برای دسترسی آزاد به پایگاه‌های اطلاعاتی سیویلیکا، نورمگز و مگ ایران برای دانشجویان و اساتید خبر دادند. وی همچنین از خدمت کمک در ثبت پایان‌نامه و پیشنهادیه دانشجویان در این ایام با همکاری آموزش خبر دادند. در این مدت بخش نابینایان نیز به ارائه خدمات پرداخت. وی از ارسال برخی از کتاب‌ها برای گویندگان به همراه دستگاه ضبط صوت توسط پیک، جهت گویا سازی و تکمیل آن به عنوان یکی از کارهای همکاران کتابخانه در این ایام اشاره کردند.

این نشست را می توانید از طریق لینک ذیل مشاهده فرمایید:

https://www.aparat.com/v/wa6Qe